A polémica da lingua

Parece que o asunto da lingua solivianta ós lectores.

Aínda que non estamos dacordo co seu contido, transcribimos na portada do blog o comentario publicado por un lector anónimo ó post "Manifiesto por la lengua común":

O castelán, lingua agredida

Hai días que se está mellor na cama. Ás veces, en espertando, hai que oír cousas difíciles de asumir. Hoxe é o día máis longo do ano, e hai cousas que fan que se faga aínda máis grande. Un grupo de “intelectuais” veñen de asinar publicamente un “manifiesto por la lengua común”. Din que moitas veces se usa a lingua de forma ideolóxica ou partidaria. Supoñemos que quen tal di se referirá a actos coma este.

E é que o tal manifesto non ten desperdicio, e... dá todo e máis de si. A carga ideolóxica é brutal, dende a primeira liña até a última, dende o argumentario até a proposta de medidas. Xa o razonamento de fondo é lapidario: sinalan que o castelán goza dunha saúde envexábel, pero non obstante consideran que deben saír a defendelo. Bo atrevemento cando non se consideran no deber de defender outras linguas que non gozan de igual saúde e que, en parte, seguindo o seu argumentario, tamén lles son propias (até onde chegamos, hai algún catalán e algún vasco nesta “intelectualidade” asinante).

Non sabendo por onde trincar o manifesto, imos ir case liña por liña, porque o certo é que non ten desperdicio.

O primeiro parágrafo, o de presentación, é contraditorio. Manifesta unha preocupación pola lingua dende o punto de vista “político”, pois sinalan que polo demais esa lingua goza dunha boa saúde. E sinalan a preocupación polo papel da lingua como principal, debe ser que no conxunto do estado está nunha posición secundaria, non está claro. En todo caso, o resto de parágrafos aclaran a súa postura.

A premisa número un pretende poñer en valor a importancia do castelán, pero comete algunhas imprecisións, ao noso ver. Di que non hai inxustiza na asimetría con respecto ás linguas en España, pero reclama todo para o castelán, mentres que o resto de linguas fican, semella, como “patrimonio compartido”. Patrimonio compartido? Alguén fóra de Galiza valora como parte do seu patrimonio a nosa lingua? Cremos que máis ben a desprezan. Merecedora de “protección institucional”? Pódesenos sinalar que fai o estado por protexer a nosa lingua, mentras os nosos impostos se dedican a manter o Instituto Cervantes, a Real Academia Española… Esta premisa rebosa palabrería barata e cínica que agocha a realidade: a pretensión do estado de favorecer e consolidar unha única lingua, mentras permite unha morte doce das demais linguas que será máis lenta ou máis rápida na medida en que as sociedades que as acollen resistan a un escenario adverso.

A premisa número dous recupera un debate xa clásico en moitas ordes da vida, o dos dereitos individuais fronte aos dereitos colectivos. De verdade este discurso segue a ter defensa? Acaso queremos construír unha sociedade individualista para todo? Acaso podemos defender en todos os casos a teoría do dereito individual? As persoas teñen dereitos, abofé, pero as colectividades tamén. Por outra banda, este segundo parágrafo xa marca ben ás claras (xunto co primeiro) o fondo argumental, que non é máis que a defensa a ultranza dunha asimetría exterminadora: quen fala unha lingua “co-oficial” ten dereito!, mentres que o castelán “goza do deber” de ser coñecido. Está clara a diferenza? Xa o deixou ben expresado hai uns vinte anos Carballo Calero, non é preciso afondar máis neste tema.

A premisa número tres remarca máis do xa dito con máis fermosos argumentos. Aspirar a coñecer ben a lingua co-oficial é “encomiábel”, xunto á “obriga” de coñecer o castelán. Pero ollo, aquela xustificación pode ser só estimulada, non imposta (claro, o que si pode ser imposto é o coñecemento do castelán, iso é o natural… uff…). O demais, argumentos xa coñecidos: haberá xente que prefira desenvolverse só en castelán (nada se di do caso contrario, que iso si que está difícil…), coñecer a lingua “autonómica” o “suficiente para vivir cortesmente” e gozar das manifestacións culturais (claro, a lingua é só cultura, xa se sabe… para o traballo, o comercio e demais xa temos o castelán), nada xustifica establecer a lingua co-oficial como primordial (iso queda, por suposto!, reservado para o sacro idioma castelán…), as imposicións son malas (que llo digan ao galego, tantos anos prohibido) e perxudica aos máis débiles (valente argumento, coma sempre, meter “aos máis débiles” polo medio). En fin, sarta de tópicos.

A premisa catro pon en valor o artigo constitucional referido á pluralidade lingüística, e considera suficientemente conseguidos os seus obxectivos, e pide que non se vaia máis aló reclamando os dereitos dos monolingües en castelán (dos monolongües en outras linguas nada se di, debe ser que non é posíbel…).

Partindo de todo o anterior, piden unha norma con rango legal acaído, que teña como mínimo os seguintes puntos:

Lingua castelá oficial en todo o territorio do estado (non o é xa?) e a única que poida ser de obrigado coñecemento (así nos gusta, trato igualitario…, quede claro, non é que non se poida impoñer, o que non se pode é impoñer o que nós non queremos, agora o que nós queremos si se pode impoñer).

Discriminación positiva para o castelán no ensino. A pesar da súa fortaleza, semella que hai que reforzalo… Debe quedar garantido o coñecemento da lingua “común”, o da outra … debe dar igual, porque non o di…

Dereito a uso de calquera das dúas linguas cooficiais ante a administración sen que se obrigue ao funcionariado a saber ningunha lingua… ben, realmente si, porque a saber unha das dúas linguas quedaramos en que estaba obrigado…

Sobre a documentación, recomendan o bilingüismo, pero admiten o monolingüismo… sempre que sexa en castelán…

“Permiten” o uso de calquera lingua nos parlamentos rexionais, pero esixen o castelán cando se pretenda alcance máis aló diso. Por que lles supón tanta barreira que alguén fale noutra lingua? Non estaban orgullosos da multiculturalidade? Por que pretenden agochala? Consideran imposíbel a comunicación en, por exemplo, a UE, polo feito de que se falen linguas distintas? Logo, por que non se poden falar linguas distintas en España aínda que se pretenda un alcance supraterritorial?

En fin. Longo demais, pero é que o texto non ten desperdicio. Isto trata da lingua, e temémonos que vai dar que falar. Que mágoa que aínda haxa xente preocupada por Goliat e que considera que debe poñerse do seu lado na loita, mentras David ten que enfrontar en solitario a batalla contra o xigante.